Казакстандын Air Astana компаниясы Ирандын аймагын айланып өткөн бир нече багыттар боюнча каттамдарын жандантты. Бул тууралуу компанияга шилтеме берип, "Азаттыктын" казак кызматы жазды.
Маалыматка караганда, 25-июнда Казакстандын шаарларынан Бириккен Араб Эмирлиги жана Катарга бир нече рейс пландалган. Дубай – Алматы багытындагы Boeing 767 Дубайдан мекенине келе албай калган казактстандык жүргүнчүлөрдү алып келери маалым болду.
Буга чейин Израил-Ирандын чатагынан улам Дубай менен Дохадан жүздөгөн казакстандык үйүнө кайта албай жатканы маалымдалган. Казакстандын Жарандык авиация комитетинин маалыматына ылайык, Жакынкы Чыгыштагы абалдан улам өлкөдөгү бир нече компания айрым багыттар боюнча каттамдарын убактылуу токтоткон. Ушундан улам жалпы 1700 жүргүнчү уча албай калганы кабарланган.
"Азаттыктын" казак кызматы Доха аэропортунда бир нече күндөн бери каттамды күтүп жаткан казакстандыктар эч кандай шарт түзүлбөгөнүнө нааразычылык билдиргенин жазды.
Жакынкы Чыгыштын аба мейкиндиктери жабылганына байланыштуу ондогон эл аралык компаниялар бул багытта түз учкан же айланып өткөн каттамдарын убактылуу токтоткон. Абал турукташканына байланыштуу айрымдары ишин жандантканын кабарлашты.
Ирандын мамлекеттик телеканалы 24-июндун таңында Израил менен аскердик жаңжалда ок атышууну токтотуу режими күчүнө киргенин билдирген.
24-июнда АКШнын мамлекеттик катчысы Марко Рубио Түркмөнстандын тышкы иштер министри Рашид Мередов менен Израил-Иран жанжалын телефон аркылуу талкуулады. Бул тууралуу АКШнын Мамлекеттик департаменти билдирди.
Маалыматка караганда, тараптар Түркмөнстан аркылуу АКШ жарандарын Ирандан чыгаруу мүмкүнчүлүгүн талкуулашты.
АКШ Түркмөнстандын колдоосуна ыраазычылык билдирип, мындан аркы кызматташтыкты, анын ичинде экономикалык жана соода жаатындагы байланыштарды кеңейтүүгө үмүт артарын белгиледи.
"Азатлык" радиосу Вашингтондогу булактарга таянып, расмий Ашхабад Ирандан чыгууну каалаган АКШнын 100дөн ашык жаранына чек арадан өтүүгө уруксат бербей жатканын жазган.
Reuters агенттиги шейшембидеги эки тараптын дипломатиялык сүйлөшүүлөрүнөн кийин Ашхабад мындай чектөөнү алып салганын жазды.
22-июнда Түркмөнстандын тышкы иштер министри Рашид Мередов АКШнын мамлекеттик катчысынын биринчи орун басары Кристофер Ландау менен телефон аркылуу сүйлөшкөн. Өлкөнүн Тышкы иштер министрлиги 16-июнда жарыялаган расмий билдирүүсүндө, Түркмөнстандын чек ара көзөмөл пункттары аркылуу Ирандан 120 адам чыгып кеткен. Алардын арасында Казакстан, Кыргызстан, Өзбекстан, Тажикстандын жарандары бар.
Түркмөнстандын Иран менен чек арасы 1100 чакырымга созулат.
Ирандын парламенти Тегерандын Атомдук энергия боюнча эл аралык агенттик (МАГАТЭ) менен кызматташуусун убактылуу токтотууну колдоду. Бул чечим Израил менен болгон 12 күндүк куралдуу кагылышуудан кийин кабыл алынды.
Ирандын мамлекеттик маалымат каражаттары мыйзам долбооруна 221 депутат бир добуштан макул болгонун жазышты. Аталган мыйзам Ирандын Конституциялык көзөмөл жана Улуттук коопсуздук боюнча жогорку кеңеши тарабынан бектилгенден кийин гана күчүнө кирет.
Иран парламенти кабыл алган мыйзам долбоорунда мындай деп жазылган:
"Сионисттик режим менен АКШнын Ирандын тынчтык багытындагы өзөктүк объектилерине жасаган чабуулдары өлкөнүн эгемендүүлүгүнө жана аймактык бүтүндүгүнө каршы болгондуктан, бул мыйзам күчүнө кирери менен өкмөт МАГАТЭ менен кызматташууну токтотууга милдеттүү".
Парламент төрагасы Мохаммад Бакир Калибаф МАГАТЭни сынга алып, агенттик Иранга жасалган чабуулдарды "жада калса айыптоого да аракет кылган жок" деп билдирди.
Мыйзамда кызматташтыкты калыбына келтирүүнүн шарты катары өзөктүк объектилердин жана окумуштуулардын коопсуздугуна эл аралык кепилдик берилиши жана Ирандын уран байытуу укугу толук камсыздалышы көрсөтүлгөн.
Иран МАГАТЭ менен 1970-жылдан тарта кызматташып келет. Соңку жылдары Тегеран Атомдук энергия боюнча эл аралык агенттиктин ишине айрым чектөөлөрдү киргизген.
Эки өлкө ортосундагы куралдуу жаңжал 13-июнда Израил Ирандын өзөктүк курал жасоо аракетин алдын алууну көздөгөнүн айтып сокку урганда тутанган. Ислам жумурияты ага жооп кайтарып, Израил тарапка ракеталарын ата баштаган. Тараптар 24-июнда ок атууну токтотууну макулдашкан.
Тегеран өзөктүк программасы жай турмуш максаттарын көздөгөнүн, андан баш тартпай турганын айтууда.
Шейшембиде Ирандын саламаттык сактоо министри Мохаммад Реза Зафаргани акыркы бир суткада Израилдин чабуулдарынан 107 адамдын өмүрү кыйылганын билдирди.
Анын айтымында, Израил чабуул жасаган 13-июндан бери жалпы 606 адам каза болуп, 5000ден ашууну жаракат алды.
"Алардын болжол менен 95% уранды алдында калып каза болгон, ал эми 5% ооруканага жеткирилгенден кийин жаракаттарынан улам көз жумган", - деди министр.
Каза тапкандар арасында жогорку кызматтагы аскер жетекчилери жана өзөктүк программаны иштеп чыгууга катышкан окумуштуулар бар экени айтылды.
"Ирандагы адам укуктарын коргоочулары" уюму каза тапкандардын саны расмий маалыматтан эки эсе көп болушу мүмкүн деп билдирүүдө.
Ирандагы кырдаалга көз салып жаткан Human Rights Activists News Agency (HRANA) бейөкмөт уюму тараткан маалыматка караганда, 19-июнга карата каза болгондор 657 киши, жараат алгандар 2037 деп эсептелди.
Уюм каза тапкандардын кеминде 263ү жайкын тургундар (көбү Тегеранда), 20сы балдар экенин билдирген, мындан тышкары 230 маркумдун тек-жайы белгисиз.
Ал эми Израилдин расмийлери Ирандын соккуларынын 24 адам каза болгонун, 800дөйү жараат алганын бир нече күн мурда кабарлаган.
Шерине